Historia Pucharu Narodów Afryki
Piłka nożna stała się w latach 40, 50 i 60 XX wieku w Afryce czymś więcej niż tylko sportem. W czasie dekolonizacji Afryki, sport odegrał rolę nauki przynależności do nowych państw, poczucia państwowości i utożsamiania się z danymi barwami i symbolami. Trzy lata przed mistrzostwami Europy w Afryce zorganizowano pierwsze rozgrywki o tytuł najlepszej drużyny na kontynencie afrykańskim.
W 1954 roku przedstawiciele Afryki po raz pierwszy zaczęli mieć ważny udział w kręgach FIFA. Już w 1953 zaczęły się poważne rozmowy w FIFA o przyznaniu głosu Afryce podczas w tej organizacji. Na 29. Kongresie FIFA w Bernie w Szwajcarii w czerwcu 1954 roku, Afrykę reprezentowali przedstawiciele Egipu, Sudanu, Etiopii i Republiki Południowej Afryki. To właśnie na tym Kongresie Afryka została uznana za grupę strefową z prawem posiadania po raz pierwszy przedstawiciela w Komitecie Wykonawczym FIFA. Funkcję tę przejął inżynier Abdel Aziz Abdallah Salem z Egiptu. Sprawy Afryki na Kongresie FIFA popierała Wielka Brytania, oraz kraje wschodnie. Utrudniała natomiast Argentyna.
W czerwcu 1956 roku na Kongresie w Lizbonie: Abdel Aziz Salem, Mohammad Latif, Youssef Mohammad (Egipt); Abdel Halim Mohammad, Abdel Rahim Shaddad, Badawi Mohammad Ali (Sudan) i Fred Fell (RPA) spotkali się 7 i 8 czerwca w hotelu Avenida i postanowili m.in. utworzyć Afrykańską Konfederację Piłki Nożnej, oraz zorganizować turniej między tymi trzema krajami w Sudanie w 1957 roku.
Zgromadzenie Konstytucyjne CAF odbyło się 8 lutego 1957 w Grand Hotelu w Chartumie w Sudanie. Obecni byli Abdel Aziz Salem, Mourad Fahmy, Galal Koreitem, Moustafa Kamel Mansour i Youssef Mohammad reprezentujący Egipt, Ydnekatchew Tessema, generał Aman Andom i Guebeyehu Double (Etiopia), Abdel Halim Mohammad, Abdel Rahim Shaddad, Badhamawi Mohaming Moham (Sudan) i Fred Fell (RPA).
Inżynier Salem został wybrany pierwszym prezesem CAF, podczas gdy Tessema, Abdel Halim i Fell zostali wybrani do komitetu wykonawczego jako członkowie, a Youssef Mohamed został pierwszym honorowym sekretarzem generalnym. Pierwszy Puchar Narodów Afryki rozpoczął się 10 lutego 1957 roku.
Pierwszy Puchar Narodów Afryki 1957
W pierwszej edycji Pucharu Narodów Afryki udział wzięły 3 reprezentacje: Egipt, Sudan i Etiopia. Powinna zagrać także Republika Południowa Afryki, ale ze względu na Apartheid i próbę stworzenia drużyny tylko z białych lub czarnych piłkarzy Reprezentacja RPA została zdyskwalifikowana (lub jak podają inne źródła sama zrezygnowała z udziału), a kilka lat później na 30 lat wykluczona ze struktur FIFA.
Etiopia zatem po dyskwalifikacji RPA awansowała do finału turnieju. Rozegrano zatem dwa mecze. Pierwszy półfinałowy, w którym Egipt pokonał Sudan 2-1, oraz finał gdzie Egipt pokonał Etiopię 4-0.
Co ile lat Puchar Narodów Afryki ?
Od początku rozgrywania Puchar Narodów Afryki odbywa się co dwa lata, ale w swej historii było kilka wyjątków. Związane to było z przejściem na organizację rozgrywek z lat nieparzystych na lata parzyste i na odwrót. Wiązało się to z koniecznością organizacji Pucharu Narodów Afryki co rok lub co trzy lata. Takie sytuacje miały miejsce w latach: 1959 i 1962, 1962 i 1963, oraz 1965 i 1968, a także 2012 i 2013. Kolejnym turniej po roku 2019 miał być rok 2021, lecz został przesunięty na rok 2022 z powodów ogólnoświatowej sytuacji. Później edycja 2023 odbyła się w 2024 roku.
Kiedy i gdzie najbliższy Puchar Narodów Afryki ?
Najbliższy Puchar Narodów Afryki odbędzie się w Maroku. Turniej zaplanowano w czerwcu i lipcu 2025 roku. Miasta-gospdoarze to: Casablanca, Rabat, Marakesz, Tangier, Agadir i Fez.
Terminarz eliminacji:
Runda wstępna : 18 – 26 marca 2024
1 i 2 kolejka: 2 – 10 września 2024
3 i 4 kolejka: 7 – 15 października 2024
5 i 6 koeljka : 11 – 19 listopada 2024
Ostatni Puchar Narodów Afryki odbył się w Wybrzeżu Kości Słoniowej w styczniu 2024 roku. Pierwotnie turniej ten miał odbyć się w dniach 23 czerwca-23 lipca 2023, ale ze względu na kłopoty organizatora przesunięto organizację.
Puchar Narodów Afryki 2025- transmisja.
W latach ubiegłych Puchar Narodów Afryki był transmitowany na antenach Eurosportu. Mecze były komentowane m.in. przez Andrzeja Strejlaua i Mateusza Borka. Edycję 2022 można było obejrzeć dzięki platformie streamingowej Viaplay. Puchar Narodów Afryki w 2024 roku w Polsce będzie można było obejrzeć na MEGOGO. Nie wiadomo kto będzie transmitował edycję w 2025 roku.
Klasyfikacja-Puchar Narodów Afryki w piłce nożnej oraz gospodarze:
| L.p | Rok | Mistrz | Gospodarz | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1957 |  | Egipt | Sudan |  |
| 2 | 1959 | | Egipt | Egipt | |
| 3 | 1962 |  | Etiopia | Etiopia | |
| 4 | 1963 |  | Ghana | Ghana | |
| 5 | 1965 | | Ghana | Tunezja |  |
| 6 | 1968 |  | Demokratyczna Republika Konga(Kongo Kinszasa) *6 | Etiopia | |
| 7 | 1970 | | Sudan | Sudan | |
| 8 | 1972 |  | Kongo (Kongo Brazaville) *6 | Kamerun |  |
| 9 | 1974 | | Demokratyczna Republika Konga (Zair) *6 | Egipt | |
| 10 | 1976 |  | Maroko | Etiopia | |
| 11 | 1978 | | Ghana | Ghana | |
| 12 | 1980 |  | Nigeria | Nigeria | |
| 13 | 1982 | | Ghana | Libia |  |
| 14 | 1984 | | Kamerun | Wybrzeże Kości Słoniowej |  |
| 15 | 1986 | | Egipt | Egipt | |
| 16 | 1988 | | Kamerun | Maroko | |
| 17 | 1990 |  | Algieria | Algieria | |
| 18 | 1992 | | Wybrzeże Kości Słoniowej | Senegal |  |
| 19 | 1994 | | Nigeria | Tunezja | |
| 20 | 1996 |  | RPA | RPA | |
| 21 | 1998 | | Egipt | Burkina Faso |  |
| 22 | 2000 | | Kamerun | Ghana/Nigeria | |
| 23 | 2002 | | Kamerun | Mali |  |
| 24 | 2004 | | Tunezja | Tunezja | |
| 25 | 2006 | | Egipt | Egipt | |
| 26 | 2008 | | Egipt | Ghana | |
| 27 | 2010 | | Egipt | Angola |  |
| 28 | 2012 |  | Zambia | Gabon/Gwinea Równikowa |   |
| 29 | 2013 | | Nigeria | RPA | |
| 30 | 2015 | | Wybrzeże Kości Słoniowej | Gwinea Równikowa | *1 |
| 31 | 2017 | | Kamerun | Gabon | *2 |
| 32 | 2019 | | Algieria | Egipt | *3 |
| 33 | 2022*4 | | Senegal | Kamerun | *3 |
| 34 | 2024*5 | | Wybrzeże Kości Słoniowej | Wybrzeże Kości Słoniowej | *3 |
| 35 | 2025 | Maroko | *3 | ||
| 36 | 2027 | Kenia/ Tanzania/ Uganda |
*1 Pierwotnie turniej miał odbyć się w Maroko, lecz z powodu wirusa Ebola, Marokańczycy zrzekli się organizacji turnieju 3 miesiące przed startem.
*2 Pierwotnie w Libii, lecz na problemy wewnątrz tego kraju odebrano organizację Libii i ogłoszono nowy konkurs na organizatora. Wybrany został Gabon.
*3 Pierwotnie w Kamerunie ale pod koniec 2018 oraz początkiem 2019 doszło do kilku zmian, zmieniono gospodarza turnieju 2019 na Egipt. W związku z czym Kamerun został gospodarzem rozgrywek 2021 (które zostały jednak przeniesione na 2022 rok) , Wybrzeże Kości Słoniowej zostało zatem gospodarzem turnieju w 2023 roku (rozegrane w 2024), a Gwinea w 2025. Lecz CAF zadecydowała o odebraniu praw organizacji Gwinei i ogłoszono nowy proces wyłonienia gospodarza.
*4 Pierwotnie w 2021 roku.
*5 Pierwotnie w 2023 roku.
*6 Obecne kraje Demokratyczna Republika Konga oraz Kongo występowały pod innymi nazwami.
Zwycięzcy według ilości tytułów:
7 | | Egipt |
5 | | Kamerun |
| 4 | | Ghana |
3 | | Nigeria |
| Wybrzeże Kości Słoniowej | |
2 | | Demokratyczna Republika Konga |
| Algieria | |
1 | | Etiopia |
| Maroko | |
| Kongo | |
| Tunezja | |
| RPA | |
| Sudan | |
| Zambia | |
| Senegal |
Najwięcej razy turniej organizował Egipt 5 razy - 1959,1974,1986,2006, 2019
Najlepsi strzelcy w historii Pucharu Narodów Afryki:
18 bramek - Samuel Eto'o (Kamerun)
14 bramek - Laurent Pokou (WKS)
13 bramek - Rashidi Yekini (Nigeria)
12 bramek - Hassan El-Shazly (Egipt)