Puchar Azji w piłce nożnej to rozgrywki wyłaniające najlepszą drużynę na azjatyckim kontynencie. Puchar Azji to drugie najstarsze rozgrywki kontynentalne na świecie po Copa America. Pierwsza edycja Pucharu Azji odbyła się w 1956 roku. Rok przed pierwszą edycją Pucharu Narodów Afryki i 4 lata przed Mistrzostwami Europy.
Od początku turniej organizowany jest co 4 lata. Po 2004 roku zadecydowano, aby mistrzostwa azjatyckie odbywały się w innym roku niż Igrzyska Olimpijskie, jak dotychczas. Dlatego Kolejna edycja odbyła się w 2007 roku i do obecnych czasów kontynuowany jest cykl czteroletni.
Spis treści:
1. Historia
2. Pierwszy Puchar Azji 1956
3. Puchar Azji najważniejsze momenty:
4. Co ile lat Puchar Azji ?
5. Kiedy i gdzie najbliższy Puchar Azji ?
6. Puchar Azji 2027- transmisja
7. Puchar Azji 2031 - gospodarz, eliminacje
8. Puchar Azji statystyki
9. Zdobywcy Pucharu Azji - tabela
10. Zwycięzcy według ilości tytułów:
11. Najlepsi strzelcy w historii Pucharu Azji
Historia Pucharu Azji
Fundamentem powstania rozgrywek Pucharu Azji ma swoje źródło już tuż po zakończeniu II wojny światowej. Musiało jednak minąć kilka lat, zanim doszło do zdecydowanych kroków. Wydarzeniem, które zapoczątkowało powstanie Pucharu Azji, było powstanie Azjatyckiej Konfederacji Piłkarskiej. Miało to miejsce 7 maja 1954 roku w Manili na Filipinach. Członkami założycielami były: Afganistan, Birma (Myanmar), Republika Chińska, Hongkong, Iran, Indie, Izrael, Indonezja, Japonia, Korea Południowa, Pakistan, Filipiny, Singapur i Wietnam Południowy.
Pierwszy Puchar Azji 1956
Pierwsza edycja Pucharu Azji została zorganizowana w Hongkongu w 1956 roku. Rok wcześniej 7 czerwca 1955 roku w Manili dokonano losowania eliminacji do historycznego pierwszego Pucharu Azji. W losowaniu udział brało 20 reprezentacji narodowych (lub 19 jak podają inne źródła). Drużyny rywalizowały w 3 strefach: wschodnia, centralna i zachodnia. Zwycięzca każdej ze stref miał zagwarantowany udział w Pucharze Azji. Hongkong z racji bycia gospodarzem udział miał zagwarantowany.
Eliminacje trwały od 17 marca do 24 maja 1956 roku. W każdej strefie miały zostać rozegrane po 3 rundy. Ostatecznie z 20 zespołów, jakie miały wziąć udział w meczach, aż 12 się wycofało. W strefie zachodniej nie rozegrano nawet jednego meczu. W wyniku czego awans bez gry uzyskał Izrael. Ze strefy wschodniej awansowała Korea Południowa, a z centralnej Wietnam Południowy.
I edycja była rozgrywana systemem każdy z każdym. Pierwszy mecz odbył się 1 września 1956 roku, w którym Hongkong przegrał-3 z Izraelem. Historyczną pierwszą bramkę w tych rozgrywkach strzelił Au Chi Yin w 12 minucie. Spotkanie oglądało na żywo około 30 tysięcy widzów. Ostatecznie rywalizację wygrała Korea Południowa, która wygrała 2 mecze i 1 zremisowała.
Puchar Azji najważniejsze momenty:
Cztery lata po pierwszej edycji Pucharu Azji, turniej rozegrano w Korei Południowej. Gospodarz zatem bronił tytułu na własnej ziemi i obronił. Później już nigdy Korea Południowa nie tryumfowała w Pucharze Azji, a do dzisiaj zespół koreański jest jednym z najlepszych w całej Azji i regularnie występuje w Mistrzostwach Świata. Korea Południowa grała jeszcze w finałach Pucharu Azji 4 razy, lecz wszystkie przegrała, w 1972 z Iranem, 1980 z Kuwejtem, 1988 z Arabią Saudyjską, 2015 z Australią.
Obecnie Izrael należy do UEFA i rozgrywa mecze o stawkę z europejskimi drużynami. W 1964 roku jednak Izrael należał do azjatyckiej organizacji zrzeszającej piłkarską Azję. Trzecia edycja Pucharu Azji odbyła się więc w Izraelu i także uczestniczyły 4 drużyny. Wygrał gospodarz- Izrael.
W kolejnych latach zwiększano liczbę uczestników. W 1968 roku było ich 5, później w 1972 i 1976 - 6, a w 1980 już 10 teamów. W 1992 roku udział wzięło 8 drużyn. W edycjach 1996 i 2000 rywalizowało 12 zespołów. W turniejach 2004, 2007, 2011 i 2015 w Pucharze Azji grało 16 reprezentacji. W Pucharze Azji 2019 liczba zespołów rywalizujących wzrosła już do 24.
Wróćmy jednak do przeszłości. W IV edycji rozgrywek swoją dominację rozpoczął Iran, który tryumfował w 1968, 1972 i 1976 roku. Iran był gospodarzem w 1968 i 1976. Hegemonię Iranu przerwał Kuwejt, wygrywając turniej, który organizował w 1980 roku. Później dwukrotnie najlepszą drużyną w Azji okazała się Arabia Saudyjska.
Dopiero w 1992 roku Puchar Azji wygrała reprezentacja kraju ze wschodniej Azji. Była to Japonia. Co ciekawe też organizowała wtedy turniej. Japonia po raz pierwszy w mistrzostwach Azji wzięła udział dopiero w 1988 roku. Wcześniej albo nie mogła się zakwalifikować, albo wcale nie brała udziału. Miało to związek z mocno amatorskim podejściem Japonii do piłki nożnej przed latami 90. Sam Puchar Azji nabrał na znaczeniu w latach 90. Stał się bardziej profesjonalny i zaczął zyskiwać większa popularność, oraz prestiż. Rozwój ten trwa do dzisiaj.
W 1996 roku znowu wygrała Arabia Saudyjska. Kolejną edycję zorganizował Liban. Reprezentacja Libanu jednak odpadła już po fazie grupowej osiągając 2 remisy w 3 meczach. Turniej wygrała Japonia, i powtórzyła ten sukces w 2004 roku. Wtedy w finale Japończycy pokonali gospodarzy- Chińczyków 3-1. Było to więc bardzo okazałe zwycięstwo Japonii nad Chinami na ich terenie.
W 2007 roku Puchar Azji zorganizowano w aż 4 krajach. Wcześniej nie zdarzało się, aby tak duży turniej odbywał się w więcej niż w państwach. Gospodarzami wtedy byli: Indonezja, Malezja, Tajlandia i Wietnam. Po raz pierwszy w Pucharze Azji udział wzięła Australia, która od 2006 roku stała się członkiem AFC po przenosinach z Piłkarskiej Konfederacji Oceanii. Australia jako pierwsza wywalczyła wtedy awans na Puchar Azji 2007.
Gdy rozpoczynał się Puchar Azji 2011 w Katarze, było już wiadomo, że ten kraj zorganizuje Mistrzostwa Świata 11 lat później w 2022 roku. W swoim drugim występie w mistrzostwach Azji Australia doszła do finału, gdzie przegrała z Japonią 0-1.
Cztery lata później to Australia organizowała turniej i jak to często bywało w Pucharze Azji, gospodarz osiągnął końcowy tryumf. W finale w Sydney Australijczycy wygrali z Koreą Południową 2-1.
Przedostatnia edycja Pucharu Azji odbyła się w Zjednoczonych Emiratach Arabskich w 2019 roku. ZEA były po raz drugi gospodarzem turnieju. 1 lutego na Zayed Sports City Stadium w Abu Dhabi Katar pokonał Japonię 3-1. Trzecie miejsce zajęli gospodarze, którzy pokonali Irak 3-2 w meczu o 3 pozycję.
Ostatnia edycja Pucharu Azji odbyła się w Katarze w styczniu i lutym 2024 roku. Gospodarze obronili tytuł i po raz drugi wygrali Puchar Azji. W finale Katar pokonał Jordanię 3-1. Wszystkie bramki dla Kataru zdobył z rzutów karnych Akram Afif (22', 73 i 90+5'). Dla Jordani trafił Yazan Al-Naimat w 67'.
Zwycięzca Pucharu Azji 2019- Katar. foto: wikipedia.org
Co ile lat Puchar Azji ?
Puchar Azji organizowany jest co 4 lata. Wyjątkiem była edycja z 2007 roku, kiedy to zadecydowano o zmianie lat organizowania turnieju tak, aby Puchar Azji nie odbywał się w tym samym roku co Igrzyska Olimpijskie, oraz Mistrzostwa Europy.
Kiedy i gdzie najbliższy Puchar Azji ?
Najbliższy Puchar Azji zostanie zorganizowany w Arabii Saudyjskiej w styczniu 2027 roku. Mecze będą rozgrywane w Rijadzie (5 stadionów), Dżedah (2 stadiony), Dammam (2 stadiony) i w Khobar.
Eliminacje do Pucharu Azji 2027 będą jednocześnie eliminacjami do Mistrzostw Świata 2026. Mowa o pierwszych dwóch rundach. Podobnie było np. w kwalifikacji do Pucharu Azji 2023.
Ostatni Puchar Azji odbył się w Katarze w dniach 12 stycznia - 10 lutego 2024. Pierwotnie turniej miał odbyć się w Chinach w dniach 16 czerwca - 16 lipca 2023 roku. Jednak Chiny utraciły prawo organizacji i dokonano ponownego wyboru gospodarza. 17 października 2022 roku AFC ogłosiło, że Puchar Azji 2023 odbędzie się w Katarze. Udział wzięło 24 drużyny.
W Pucharze Azji 2023 zagrali:
Japonia
Syria
Katar
Korea Południowa
Australia
Iran
ZEA
Arabia Saudyjska
Chiny
Irak
Oman
Wietnam
Liban
Palestyna
Uzbekistan
Tajlandia
Indie
Hong Kong
Tadżykistan
Kirgistan
Bahrajn
Malezja
Jordania
Indonezja
Puchar Azji 2027- transmisja:
Przez wiele lat ciężko było o transmisję Pucharu Azji w polskich mediach. W 2015 roku polscy kibice mogli obejrzeć mecze Pucharu Azji w Eurosporcie. W 2024 roku wszystkie mecze można było obejrzeć za darmo na Youtube. Możliwe, że podobnie będzie w 2027 roku.
Puchar Azji 2031 - gospodarz, eliminacje
W chwili obecnej nie wiadomo, kto zorganizuje turniej w 2031 roku.
Statystyki Pucharu Azji
Klasyfikacja-Puchar Azji w piłce nożnej oraz gospodarze:
| L.p | Rok | Mistrz | Gospodarz | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1956 |  | Korea Południowa | Hongkong |  |
| 2 | 1960 | | Korea Południowa | Korea Południowa | |
| 3 | 1964 |  | Izrael | Izrael | |
| 4 | 1968 |  | Iran | Iran | |
| 5 | 1972 | | Iran | Tajlandia |  |
| 6 | 1976 | | Iran | Iran | |
| 7 | 1980 |  | Kuwejt | Kuwejt | |
| 8 | 1984 |  | Arabia Saudyjska | Singapur |  |
| 9 | 1988 | | Arabia Saudyjska | Katar |  |
| 10 | 1992 |  | Japonia | Japonia | |
| 11 | 1996 | | Arabia Saudyjska | ZEA |  |
| 12 | 2000 | | Japonia | Liban |  |
| 13 | 2004 | | Japonia | Chiny |  |
| 14 | 2007 |  | Irak | Indonezja Malezja Tajlandia Wietnam |    |
| 15 | 2011 | | Japonia | Katar | |
| 16 | 2015 |  | Australia | Australia | |
| 17 | 2019 | | Katar | ZEA | |
| 18 | 2023 | | Katar | Katar | |
| 19 | 2027 | Arabia Saudyjska | |
Zwycięzcy według ilości tytułów:
4 | | Japonia |
3 | | Iran |
| Arabia Saudyjska | |
2 | | Korea Południowa |
| Katar | |
1 | | Izrael |
| Kuwejt | |
| Irak | |
| Australia |
Najlepsi strzelcy w historii Pucharu Azji:
Najlepszym strzelcem w historii Pucharu Azji jest Irańczyk Ali Daei. Jest on zarazem jednym z najlepszych strzelców reprezentacyjnych w historii. Wyprzedza go pod tym względem tylko Cristiano Ronaldo. Dla Reprezentacji Iranu Ali Daei zdobył 109 bramek w 149 meczach. Dokonał tego w latach 1993-2006.
W tym czasie 3 razy wystąpił z Iranem w Pucharze Azji- w 1996,2000 i 2004 roku. W 1996 roku Iran zajął 3 miejsce. Ali Daei zdobył wtedy 8 bramek. Po jednej w każdym, z trzech meczów grupowych, oraz 4 gole w spotkaniu ćwierćfinałowym z Koreą Południową i w meczu o 3 miejsce. W półfinale tamtej edycji Iran przegrał półfinał po rzutach karnych z Arabią Saudyjską, a jednym z tych piłkarzy, którzy nie wykorzystali jedenastaki był właśnie Ali Daei.
W 2000 roku Iran doszedł tylko do ćwierćfinału, a Ali Daei strzelił trzy gole, po jednym w każdym meczu grupowym.
Iran w Pucharze Azji 2004 zajął 3 miejsce. Kolejne trzy bramki w swoim dorobku w tych rozgrywkach dodał Ali Daei. Jedną bramkę zdobył w fazie grupowej, a dwie w zwycięskim 4-2 meczu o 3 miejsce przeciwko Bahrajnowi.
Ali Daei urodził się 21 marca 1969 roku w Ardabil. Początki jego kariery piłkarskiej to kluby irańskie. W 1996 roku przeniósł się do katarskiego Al-Sadd. Po Pucharze Azji 1996 zrobiło się o nim głośniej. Efektem tego był transfer do niemieckiej Arminii Bielefeld. Później grał w Bayernie Monachium, Hercie i w Al-Shabab z Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Następnie powrócił do Iranu.
Po zakończeniu kariery piłkarskiej został trenem. Pracował w irańskich klubach.
Po turnieju rozegranym w 2024 roku na drugie miejsce wskoczył Katarczyk Almoez Ali, który w edycjach 2019 i 2023 strzelił łącznie 11 goli. Było n królem strzelców w 2019 roku z 9 bramkami.
Cztery bramki za irańskim liderem klasyfikacji jest Koreańczyk Lee Dong-gook z 10 bramkami, który zagrał w Pucharze Azji 2000, 2004 i 2007. Najwięcej bramek strzelił w roku 2000. Na 6 goli złożyło się m.in.: hat-trick w fazie grupowej w spotkaniu przeciwko Indonezji, złoty gol w ćwierćfinale z Iranem i zwycięska bramka w spotkaniu o 3 miejsce z Chinami.
l.p | Piłkarz | Kraj | Bramki | |
1. | Ali Daei | Iran | | 14 |
| 2. | Almoez Ali | Katar | | 11 |
3. | Lee Dong-gook | Korea Południowa | | 10 |
| 3. | Naohiro Takahara | Japonia | | 9 |
| Ali Mabkhout | ZEA | | ||
| Akram Afif | Katar | | ||
| 6. | Jasem Al-Huwaidi | Kuwejt | | 8 |
| Younis Mahmoud | Irak | | ||
| Sardar Azmoun | Iran | | ||
8. | Hossein Kalani | Irak | | 7 |
| Faisal Al-Dakhil | Kuwejt | | ||
| Behtash Fariba | Iran | | ||
| Son Heung-min | Korea Południowa | | ||
| Choi Soon-ho | Korea Południowa | | ||
| 12. | Yasser Al-Qahtani | Arabia Saudyjska | | 6 |
| Alexander Geynrikh | Uzbekistan | |||
| Tim Cahill | Australia | | ||
| Ahmed Khalil | ZEA | | ||
| Aymen Hussein | Irak | | ||
| Mehdi Taremi | Iran | | ||
Źródło zdjęcia: Więcej
